Aidha, makala hiyo inaelezea juhudi za serikali ya Tanzania na mamlaka za kikanda katika kuelimisha umma na kujiandaa kwa mvua kubwa inayowezekana.
Mbali na Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania (TMA) kutangaza mabadiliko ya hali ya hewa, tunashuhudia matukio mbalimbali katika mikoa tofauti ya nchi. Lakini tukio la maporomoko ya udongo katika mji wa Katesh, Wilaya ya Hanang, Mkoa wa Manyara, tarehe 3 Desemba 2023, limeibua tahadhari mpya na kuwaacha wakazi katika hali isiyoelezeka ya huzuni.
Maporomoko hayo yalisababishwa na mvua kubwa iliyonyesha eneo hilo katika siku zilizotangulia tukio. Maporomoko hayo yalisababisha vifo vya watu zaidi ya 65, kujeruhi 117, na kuwahamisha watu 5,600, kulingana na Msemaji Mkuu wa Serikali, Bw. Mobhare Matinyi.
Akizungumza katika taarifa ya Daily News, “Mtaalamu wa jiolojia kutoka Wizara ya Madini alifanya uchunguzi tangu siku ya tukio (Desemba 3 mwaka huu), na taarifa za awali zinaonyesha chanzo cha janga hilo ni kuporomoka kwa sehemu ya Mlima Hanang ambao una miamba laini iliyoyeyuka maji na hatimaye kusababisha maporomoko,” Bw. Matinyi aliwaambia vyombo vya habari Mkoani Manyara.
“Baada ya kunyonya maji, ilisababisha mkandamizo ambao ulifanya sehemu ya mlima ishindwe kuhimili mkandamizo na hatimaye sehemu yake kuporomoka, ikituma tani za maji ya matope yaliyobeba miti iliyong’olewa na miamba kuelekea mto Jordom,” alielezea.
Majibu ya Haraka na Uratibu: Hatua za Kamati za Mitaa na Kikanda
Kamati za Maafa za Wilaya na Mkoa wa Manyara, chini ya uongozi wa Mkuu wa Mkoa Queen Sendiga, zilionyesha wepesi katika kusogeza haraka rasilimali. Kamati hizi ziliamsha mipango yao ya dharura ya kukabiliana na maafa, zikiratibu utumaji wa timu za uokoaji, wafanyakazi wa afya, na vikosi vya usalama.
Hatua hii ya haraka ilihakikisha kuingilia kati kwa wakati na kuzuia vifo zaidi. Uanzishwaji wa Vituo vya Operesheni za Dharura Vituo vya Operesheni za Dharura (EOCs) vilianzishwa katika makao makuu ya Wilaya na Mkoa ili kusimamia majibu na kuratibu juhudi za misaada. Vituo hivi vya EOC vilirahisisha mawasiliano, kubadilishana habari, na ugawaji wa rasilimali, kuhakikisha majibu ya kati na yenye ufanisi.
Kamati ya Maafa ya Wilaya ya eneo hilo, ikifanya kazi na Kamati ya Kikanda, ilichukua hatua za haraka katika masaa ya awali baada ya janga. Majibu yao ya haraka yalijumuisha kuanzisha makazi ya muda, kutoa huduma za matibabu kwa waliojeruhiwa na kuanzisha operesheni za utafutaji na uokoaji. Hatua hizi zilikuwa muhimu katika hatua za awali za kusimamia mgogoro.
Pia, mawasiliano yenye ufanisi yalicheza jukumu muhimu katika juhudi za majibu ya haraka ambapo kamati za mitaa na kikanda zilihakikisha njia za mawasiliano zisizo na mshono kati ya vitengo tofauti vya majibu, zikiwezesha maamuzi ya haraka na ugawaji wa rasilimali. Mkakati huu wa mawasiliano ulirahisisha njia ya pamoja ya kushughulikia mahitaji ya haraka ya idadi ya watu walioathirika.
Majibu ya Haraka Kutoka Mikoa Jirani
Mshikamano wa kikanda na ushirikiano ulitambua ukubwa wa janga hilo, na mikoa jirani, ikiwa ni pamoja na Arusha, Singida, na Dodoma, ilijibu haraka kwa kutoa mkono wa msaada. Kasi ambayo mikoa hii ilisogeza rasilimali ilionyesha hisia ya mshikamano wa kikanda na ushirikiano. Wataalam wa matibabu, magari ya wagonjwa, na rasilimali muhimu zingine zilitumwa haraka kwenye maeneo yaliyoathirika. Ushirikiano kati ya mikoa ulihakikisha majibu kamili na yenye pande nyingi, kuzingatia changamoto nyingi zilizoletwa na maporomoko ya udongo.
Zaidi ya hayo, ushirikiano kati ya mkoa ulioathirika na maeneo jirani ulikuwa na mbinu iliyoratibiwa na kusawazishwa. Juhudi hii ya pamoja ilivuka zaidi ya misaada ya haraka na kuonyesha dhamira ya kusaidia jamii zilizoathirika katika kipindi chote cha kupona.
Athari za Haraka kwa Jamii
Kupoteza Maisha na Majeraha: Athari ya haraka ya maporomoko ya udongo ilikuwa ni kupoteza maisha kwa watu zaidi ya 65. Upotezaji huu mkubwa ulivunja familia na jamii, ukiacha pengo ambalo halitaweza kujazwa kamwe. Aidha, watu 117 waliojeruhiwa walikabiliwa na majeraha ya kimwili na kiakili, wakihitaji huduma za matibabu ya dharura na msaada.
Uharibifu wa Nyumba na Maisha: Maporomoko hayo yalisababisha uharibifu mkubwa wa miundombinu na mali. Nyumba zaidi ya 1,150 ziliharibiwa, zikiwaacha maelfu bila makazi na bila vitu muhimu. Upotezaji huu wa makazi na mali uliathiri kwa kiasi kikubwa maisha, kwani watu wengi walitegemea nyumba zao kwa ajili ya kujipatia kipato.
Kupoteza Usalama wa Chakula: Maporomoko ya udongo yalivuruga shughuli za kilimo na kuharibu mazao, hivyo kuhatarisha usalama wa chakula kwa jamii zilizoathirika. Athari hii ya haraka inaongezwa na kuhamishwa kwa familia, na kufanya upatikanaji wa chakula na vifaa muhimu kuwa mgumu zaidi.
Afya ya Akili na Msongo wa Kisaikolojia: Mshtuko wa kushuhudia tukio kama hilo la kutisha unaweza kuwa na madhara makubwa na ya kudumu kwa afya ya akili na ustawi. Waathirika wengi wanakabiliwa na wasiwasi, unyogovu, na matatizo ya msongo baada ya tukio (PTSD), wakihitaji msaada wa kisaikolojia wa muda mrefu ili kukabiliana na uzoefu wao.
Athari za Muda Mrefu
Mshtuko wa Kisaikolojia na Afya ya Akili: Mshtuko wa kushuhudia maporomoko ya udongo na matokeo yake bila shaka yatakuwa na athari za kudumu kwa afya ya akili ya jamii zilizoathirika. Waathirika, hasa watoto ambao huenda wamepoteza wanafamilia au kushuhudia uharibifu, watahitaji msaada wa kisaikolojia endelevu.
Kuvurugika kwa Uchumi na Maisha: Maporomoko ya udongo yamevuruga shughuli za kiuchumi za jamii zilizoathirika, kwani nyumba, biashara, na mashamba ya kilimo yameharibiwa. Familia nyingi zimepoteza vyanzo vyao vya mapato, na kuongeza viwango vya umaskini. Mpango wa kina wa kupona kiuchumi utakuwa muhimu kwa kujenga upya maisha na kuhakikisha ukuaji wa kiuchumi endelevu.
Ukarabati wa Miundombinu: Maporomoko ya udongo yameathiri miundombinu muhimu, ikiwa ni pamoja na barabara, madaraja, na huduma za umma. Serikali inakabiliwa na changamoto ya kurejesha huduma hizi muhimu na kutekeleza hatua za kuzuia majanga ya baadaye. Ukarabati wa miundombinu utakuwa juhudi ya muda mrefu inayohitaji rasilimali za kifedha na kiufundi.
