Habari hii inajaribu kuchochea mjadala kuhusu sababu za kukatika kwa umeme mara kwa mara na kwamba hakuna suluhisho rahisi linaloonekana kwa sasa kutatua tatizo hilo. Wanajaribu kutazama sera mbalimbali zilizofeli hapo awali na kuelewa kwa nini wanasiasa wanapenda kuepuka lawama kwa mameneja wa nishati kuhusu upungufu wa sera za nishati.
Kupitia masuala mbalimbali ya nishati yanayochanganyikana, wanapendekeza hatua za kurekebisha ambazo zitasaidia kutatua matatizo mengi katika sekta ya nishati ambayo imekumbwa na matatizo jana, leo, na kesho.
Ni lazima tukumbuke kwamba hakuna taifa lolote duniani lililoweza kuendelea kiviwanda bila nishati nafuu, na Tanzania haitaweza kubadilisha ukweli huu mgumu. Kwa njia moja au nyingine, sera ya umma ya nishati lazima iweke mazingira yanayowezesha upatikanaji wa umeme nafuu, au hatutaweza kuinua mamilioni ya Watanzania kutoka katika umaskini.
Kama ikishughulikiwa vizuri, sekta ya nishati inaweza kuzalisha mamilioni ya ajira na kupunguza ukosefu wa ajira miongoni mwa vijana wetu ambao bila kazi wanazurura mitaani badala ya kuchangia kwa kiasi kikubwa katika ujenzi wa taifa letu.
Nini Kilikwenda Vibaya katika Sekta ya Nishati?
Ni rahisi zaidi kutafuta suluhisho rahisi kwa matatizo magumu. Lakini katika sekta ya nishati, matatizo ni mengi sana, si ya leo, bali yamejengeka kwa miongo na miongo.
Matatizo yote haya yanaweza kufuatiliwa katika fikra zetu pamoja ambazo bila shaka ni potofu. Hivyo basi, ni kosa kubwa kuwalimbikizia lawama watu wasioweza kusimamia sekta ya nishati kwa matatizo ya sera zetu za nishati. Uteuzi katika tasnia nyingi umefanya kazi mbaya sana kwa sekta, lakini hiyo siyo habari kamili.
Kabla ya vita vya Uganda, kukatika kwa umeme kulikuwa jambo lisilosikika, lakini tulilazimisha uchumi wetu kupigana vita na jirani yetu Uganda kwa sababu zozote zile. Uchumi ulibadilishwa kusaidia juhudi hizo, na sekta nyingi, ikiwa ni pamoja na sekta ya nishati, zilipata matatizo au hazikufanya vizuri.
Baada ya vita vya Uganda, tarehe 07 Julai 1981, Kigoma, Nyerere, wakati wa Siku ya Wafanyakazi, aliahidi kutokunyong’onyea kwa mashauri ya taasisi za Bretton Woods ambazo zilikuwa zikimshinikiza kuanzisha mageuzi ya kiuchumi, ikionyesha mambo hayakuwa mazuri baada ya vita. Hatutabadili lengo letu kwa yale yaliyokuwa hatarini katika mageuzi hayo ya Magharibi ili tuvipuuze.
Lakini jambo muhimu lilikuwa taifa lilikuwa linazama katika matatizo ya kiuchumi, na mgawanyiko wa rasilimali ulikuwa pia unakumbana na changamoto ngumu. Sekta ya nishati ilikuwa mojawapo ya sekta ambazo ziliteseka sana.
Katika miaka ya 1970, msukosuko wa bei ya mafuta duniani uliongeza mateso yetu ya nishati. Kutoka kwa upungufu wa umeme hadi ukosefu wa mafuta ya kufanya usafirishaji wetu kwa wingi kuwa ni jambo la kuvumilika. Msukosuko wa kwanza wa mafuta ulianza mahali karibu na Oktoba 1973.
Uliisha mwezi Januari 1974 wakati nchi kuu za mafuta ziliweka zuio dhidi ya Marekani kwa kuingilia kati katika mgogoro wa Israeli-Palestina baada ya utawala wa Nixon kuamua kutoa $2.2 Bilioni kwa Israel.
Kile kilicho muhimu hapa ni kwamba hii ilikuwa kabla ya vita vya Uganda na licha ya bei ya mafuta kupanda kutoka $2.90 hadi $11.65 kwa pipa. Sekta yetu ya nishati ilikabiliana na msukosuko huo wa kimataifa licha ya ongezeko la bei mara 4.1 kwa kila pipa wakati huo.
Uchumi wa kimataifa na upungufu wa dola ya Marekani uliwafanya nchi zinazozalisha mafuta kutelekeza dola ya Marekani na kutumia dhahabu kama njia ya kubadilishana fedha. Bei ya dhahabu na bei ya mafuta ziliinuka kwa kiasi kikubwa. Mwenendo wa bei ya mafuta umekuwa ukiongezeka kutokana na sababu mbalimbali, ikifanya sekta yetu ya nishati, ambayo ilikuwa imejitumbukiza katika kutegemea mafuta kuzalisha umeme, kuwa ni kama kidonda kichungu.
