Kuzinduliwa kwa sarafu mpya ya kidijitali ya benki kuu (CBDC), mapinduzi ya sarafu ya kidijitali ya Tanzania yameanza. Inategemewa kwamba sarafu hii ya kidijitali itaathiri uchumi na jamii ya Tanzania kwa kiasi kikubwa na kutoa faida kadhaa kwa miamala ya kila siku. Je, uzinduzi wa sarafu hii mpya ya benki kuu ya kidijitali utaleta mabadiliko yoyote nchini Tanzania? Je, wengi wanafahamu kuhusu hili? Itawasaidiaje katika miamala yao ya kila siku na malipo?
Katika taarifa iliyotolewa tarehe 14 Januari, 2023, Benki Kuu ya Tanzania (BOT) ilitangaza utafiti na uchunguzi unaoendelea kuhusu uwezekano wa kutoa Sarafu ya Kidijitali ya Benki Kuu (CBDC). Ili kuongoza mpango huu, BOT imeanzisha timu ya kiufundi yenye wajumbe kutoka fani mbalimbali iliyopewa jukumu la kuchunguza mambo ya vitendo ya CBDCs.
Kwa mujibu wa ahadi yake ya kutafuta suluhisho za kifedha zinazoendana na uvumbuzi, BOT iliandaa Mkutano wa 20 wa Taasisi za Fedha nchini Tanzania mnamo mwaka 2021, ukilenga CBDCs na mali za kripto. Vilevile, BOT imekuwa ikijadiliana na wadau mbalimbali kuchukua maoni na mitazamo yao kuhusu CBDCs.
Utafiti wa BOT unaonyesha kwamba zaidi ya nchi 100 duniani kote ziko katika hatua mbalimbali za kupitisha CBDC. Kati ya hizi, 88 ziko katika hatua ya utafiti, 20 zinafanya majaribio ya dhana, 13 ziko katika hatua ya majaribio, na tatu zimezindua rasmi CBDC zao.
Lengo la hatua ya utafiti inayoendelea ya BOT ni kutafuta njia inayofaa ya kutekeleza CBDC inayoendana na muktadha maalum wa uchumi wa Tanzania. Kupitisha njia hii kamili itahakikisha kuwa CBDC ya Tanzania inashughulikia mahitaji ya kifedha ya nchi na kukuza ukuaji wa uchumi unaojumuisha wote.
Sarafu ya Kidijitali ya Benki Kuu (CBDC) ni Nini?
CBDC ni sarafu ya kidijitali ya benki kuu, ambayo ni mfumo wa kidijitali wa sarafu ya nchi iliyotolewa na kudhibitiwa na benki kuu. CBDCs bado ziko katika hatua za mwanzo za maendeleo, lakini zinaweza kubadilisha kwa kiasi kikubwa sekta ya fedha na namna tunavyofanya malipo. Inategemewa kwamba CBDC italeta athari kubwa kwenye uchumi na jamii ya Tanzania.
Inategemewa kuboresha ujumuishaji wa kifedha, kupunguza gharama za miamala, na kuongeza ufanisi wa mfumo wa malipo. CBDC pia inaweza kusaidia kukuza ukuaji wa uchumi na uvumbuzi. Hata hivyo, kuna maswali kadhaa kuhusu CBDC, kama vile uelewa wake miongoni mwa watu na athari zake katika miamala ya kila siku. Makala hii itachunguza maswali haya na kutoa uchambuzi wa kina kuhusu athari inayowezekana ya CBDC kwenye uchumi na jamii ya Tanzania.
Uelewa na Athari katika Miamala ya Kila Siku
Moja ya maswali muhimu kuhusu CBDC ni uelewa wake miongoni mwa watu. Ni muhimu kutambua kwamba CBDC bado iko katika hatua za mwanzo za maendeleo, na bado haijulikani itakavyotumika kwa kiasi gani. Moja ya changamoto kuu za kupitisha CBDC ni ukosefu wa ufikiaji wa simu za mkononi na intaneti nchini Tanzania. Kulingana na Benki ya Dunia, chini ya asilimia 50 ya Watanzania walikuwa na ufikiaji wa intaneti mnamo mwaka 2021. Hii inamaanisha kwamba sehemu kubwa ya watu hawawezi kutumia CBDC katika miamala yao ya kila siku.
Changamoto nyingine ni kuelimisha umma kuhusu CBDC na faida zake. Watanzania wengi huenda hawajazoea dhana ya sarafu za kidijitali, na wanaweza kuwa na wasiwasi kuzitumia. Serikali na Benki Kuu ya Tanzania zitahitaji kuendelea kuelimisha umma na kukuza matumizi ya CBDC.
Licha ya changamoto hizi, CBDC inaweza kuleta mapinduzi katika mfumo wa kifedha wa Tanzania. Inaweza kurahisisha upatikanaji na matumizi ya huduma za kifedha, kupunguza gharama za miamala, na kukuza utulivu wa kifedha. CBDC inaweza kutoa faida kadhaa kwa miamala ya kila siku, kama vile urahisi, usalama, na gharama nafuu. Itakuwa ya kuvutia kuona jinsi CBDC itakavyoendelezwa katika miaka ijayo. Ikiwa itakubalika kwa wingi, inaweza kuwa na athari kubwa kwenye uchumi na jamii ya Tanzania.
Athari Inayowezekana ya CBDC
Athari inayowezekana ya Sarafu ya Kidijitali ya Shilingi ya Tanzania (CBDC) kwenye uchumi wa
