Nigeria, ambapo ndoa za jinsia moja zimekuwa ni kosa kisheria kwa muongo mmoja, Baraza la Maaskofu Wakatoliki lilisema tangazo la Papa halipingani na mafundisho ya Kanisa kuhusu ndoa kuwa “muungano wa pekee” kati ya mwanamume na mwanamke. Maaskofu wa Nigeria wameidhinisha idhini ya Vatican ya kubariki ndoa za jinsia moja huku waumini wao wakiwa na msimamo tofauti, wengine wakiupinga kwa hisia kali au kutoa uungwaji mkono wa hafifu.
Mwongozo wa Vatican ni zaidi ya kufafanua badala ya kuvunja msingi mpya katika mafundisho ya kidini. Makala hii inaelezea maudhui ya tofauti kati ya Maaskofu wa Nigeria na msimamo wa wafuasi wao kuhusu suala hilo, sababu zilizopelekea misimamo yao ya kutofautiana, na athari kwa waumini wa Kanisa Katoliki la Roma nchini Nigeria.
Kabla hatujaanza kuchambua msimamo wa Kanisa la Nigeria na maoni yanayotofautiana ya waumini wao, tunahitaji kufafanua yale Vatican iliwaelekeza kikamilifu mapadri kuzingatia. Ni muhimu kufahamu kuwa kabla Vatican haijaruhusu kubariki ndoa za jinsia moja, katika Ulaya kulikuwa na uasi kwa kuunga mkono faida kwa ndoa za jinsia moja. Nchi hizo, ikiwa ni pamoja na Ujerumani na Ubelgiji, zilikuwa zimeidhinisha kubariki ndoa za jinsia moja bila idhini ya Vatican.
Inaweza kudaiwa kuwa Vatican ilikuwa inajibu tu kwa Makanisa ya Ulaya yaliyokaidi mafundisho ya Vatican, misingi ya kidini na muundo wa Kanisa walipoimarisha maana na tafsiri ya “baraka”.
Hii inathibitishwa pia na kuhamishwa na kupunguzwa vyeo vya mapadri kulingana na misimamo yao kuhusu suala hili. Wale wanaokosoa mwongozo wa Vatican wanatolewa nafasi za mamlaka, na wanaoiunga mkono wameona kazi zao za huduma za kichungaji zikiongezeka.
Baadhi wameanza hata kuhoji uteuzi na upunguzaji wa mapadri na Maaskofu kote duniani iwapo ni ishara ya kurekebisha uchaguzi wa kiongozi wa Kanisa la Roma uwezao kusaidia yeyote atakayeidhinisha baraka kwa ndoa za jinsia moja asije kuzifutilia mbali.
Hivyo, kujaza Baraza la Makardinali na wale wenye maoni kama hayo katika suala hili kunaweza kusaidia uchaguzi wa Kiongozi wa Kanisa, ambaye atakuwa na maono sawa na baraka kwa ndoa za jinsia moja. Hivyo, ataendelea kuziunga mkono kwa muda mrefu ujao! Tena, hii ni dhana tu, angalau kwa sasa.
Vatican iliagiza mapadri wake kuacha kuhukumu wasije wakaanza “kufutilia mbali, kukataa, na kuwakataa” wale wanaogonga mlango wa Kanisa kutafuta kile walichopoteza maishani mwao. Na hii inaungwa mkono kwa kiwango fulani na Maandiko.
Maandiko yanazungumzia jinsi mchungaji alivyowaacha kondoo 99 kumtafuta na kumpata yule aliyepotea, na alipompata, alifurahi. Katika mafumbo mengine, ilisemwa mwanamke alikuwa na vipande kumi vya fedha lakini akapoteza kimoja.
Aliacha vingine na kutafuta kile kilichopotea, na alipokipata, aliwaita marafiki wake washerehekee pamoja naye. Maandiko yalionyesha kuwa mbinguni kulikuwa na furaha wakati mwenye dhambi mmoja alipoongoka kuliko watu 99 wenye haki ambao hawakuwa na haja ya kutubu.
Mwaka wa 2021, Vatican iliamuru Kanisa Katoliki lisibariki ndoa za jinsia moja kwa sababu Mungu “hawezi kubariki dhambi.” Lakini inaonekana baadhi ya Wakatoliki wanachanganya baraka na sakramenti ya ndoa, ambayo Kanisa halina mamlaka ya kufuta au kubadilisha. Uchanganyikaji huu unatokea kwa sababu wengi hawawezi kutofautisha dhambi na watu wanaoishi kama wenye dhambi.
Katika Agano la Kale, uvunjaji wa amri za Mungu ulisababisha adhabu kwa mtu binafsi. Lakini wakati Yesu Kristo alipokataa kuhukumu kahaba aliyeingizwa katika tendo la uzinzi, alitoa mwelekeo wa Kanisa. Yesu Kristo aliwaamuru walalamishi wake, ambao hawakuwa na dhambi, kuwa wa kwanza kutupia mawe ili afe kwa kupigwa mawe.
Baada ya kutoa mwongozo huo, Yesu Kristo aliketi chini. Akaanza kuandika mambo ardhini, ambayo baadaye yalitafsiriwa kuwa alikuwa ametoa hukumu dhidi ya dhamiri ya walalamishi wake kwa dhambi waliyokuwa wamefanya. Baada ya kugundua asili yao ya dhambi, walalamishi wake waliondoka mmoja baada ya mwingine, wakiacha nyuma rundo la mawe.
Baada ya walalamishi wote kuondoka, Maandiko yanasema Yesu Kristo alimwuliza alipo wale walalamishi wake. Alijibu kwake kuwa waliondoka. Akamwambia wala yeye hatahukumu, lakini aende kwa amani na asizidishe dhambi tena.
Hivyo, hii ni hoja ya msingi ya kidini nyuma ya kubariki ndoa za jinsia moja, ambayo kwa ufupi inaweza kuhuishwa kama ifuatavyo: tukiwa sote ni wenye dhambi machoni pa Mungu, na tuizuie nafsi zetu kuhukumu wengine. Msimamo huu pia unaungwa mkono na Maandiko kama katika Injili ya Luka 6: 38, ambapo wafuasi waliamriwa wasihukumu, wasije wakahukumiwa kwa kipimo kile kile wanachohukumu wengine.
Kanisa la Nigeria linaiunga mkono msimamo wa Vatican, ingawa limeahidi kuendelea kuwaelimisha waumini wake. Kuna kosa katika kurejelea Wakatoliki wa Nigeria kana kwamba wote ni Maaskofu wa Nigeria. Waumini ni wanachama wa Kanisa lakini sio wasemaji rasmi wa Kanisa. Ni Maaskofu ambao hufafanua msimamo wa Vatican.
Kwa hakika, wakatoliki wengi wa Nigeria hawasaidii kubariki ndoa za jinsia moja na wameeleza maoni yao, wakitumia Biblia ile ile kusimamia msimamo wao. Kitovu cha waumini ni mafundisho ya Yesu Kristo kuhusu utakatifu wa ndoa kati ya mwanamume na mwanamke. Wanamnukuu alipowakumbusha waumini kwamba tangu mwanzo, Mungu aliumba mwanamume na mwanamke, na aliwaweka katika Bustani ya Edeni. Wanaongeza pia kwamba Yesu Kristo alisema aliyojumuiisha Mungu, hakuna mtu awezaye kuwatenganisha.
Kimsingi, pande mbili za mjadala hazioni kwa jicho moja katika eneo moja tu: tafsiri sahihi ya baraka. Kanisa linasema kwamba baraka sio kusamehe vitendo vya dhambi vya binadamu bali ni sala ya wongofu kwa sheria ya Mungu.
Eneo lingine la mabishano ni iwapo Kanisa lilikuwa linajiinamia chini ya shinikizo la Ulaya kusikiliza baraka za ndoa za jinsia moja kama hatua ya kwanza kuelekea kutolewa kwa sakramenti kwa ndoa za jinsia moja. Je, ni nini kinachoweza kuwazuia kupokea sakramenti ya ndoa ikiwa sasa wameruhusiwa kubarikiwa?
Kama hiyo sio habari yote, Kanisa liliingia kwenye matatizo miaka mingi iliyopita wakati lilipojaribu kumfanya Maria kuwa Mbarikiwa karibu sawa na Bwana Yesu Kristo. Hivyo, kumwadhimisha Maria Mbarikiwa kuliweka moto mwingine katika machafuko ya tafsiri.
Kulingana na Kanisa, waumini wanapaswa kuomba kupitia Maria Mbarikiwa, kwa sababu binamu yake, Elizabeth, mama yake Yohane Mbaptisti, na yeye mwenyewe waliongozwa na Roho Mtakatifu walitabiri kuwa dunia nzima itamuita Maria, mbarikiwa miongoni mwa wanawake. Labda ushahidi mkubwa kutoka kwa maandiko unaoonyesha kuwa yeye ni mbarikiwa ni unabii wa Malaika Gabrieli alipomtabiria kwamba Mungu alimpendelea sana, kwamba alikuwa mbarikiwa miongoni mwa wanawake, na Mungu alikuwa pamoja naye.
Hivyo, waumini wana kazi kubwa ya kuendelea, kwa sababu miaka na miaka, Kanisa limeitumia ibara ya kumbariki Maria kumtukuza karibu kama Bwana Yesu Kristo, Amina. Hivyo, sasa Kanisa linapopunguza thamani ya idhini ya kuwaingiza wale wanaoendeleza kutotii kama silaha ya shida kwa wokovu: kwamba Kanisa linawabariki kama binadamu bila kusaidia matendo yao maovu.
Hilo ni jambo gumu kwa waumini katika siku na miezi michache ijayo. Msimamo wa kinyume-kinyume wa pande hizo mbili haziwezi kubaki pamoja kwa muda mrefu, na moja lazima iweke mbele nyingine. Ni sawa na kutumikia utajiri na Mungu. Ni jambo lisilowezekana. Au utajiri utashinda, au Mungu atadhibiti utajiri.
Si rahisi kupatanisha pande hizo mbili za tofauti katika siku chache. Kanisa la Nigeria linajua hili, ndio sababu linasisitiza uvumilivu na uelewa.
Kwa muda mrefu, haieleweki jinsi pande hizo mbili zitakavyopatana katika uelewa wao wa maandiko. Hata hivyo, kuwa katika huduma ya upatanisho kunapaswa kuweka roho ya faraja kwao kwamba siku moja wataafikiana katika tofauti zao kwa njia moja au nyingine.
